Како се роди фудбалот – историјата на најважната споредна работа во светот

Првите пишани документи за играта со топка потекнуваат од времето на династијата Хоу, која владеела до 225 п.н.е.. Во овие документи е зачувана приказната за играта „Cun-Kih“, што во превод би значи: туркање на топка со нога.

Оваа игра се играше на правоаголна површина со две шилести трски како столбови, и ја играа само кинески војници. Топката беше во облик на јајце, исполнета со пердуви и крзно. Помеѓу 32 и 6 п.н.е. според записите на императорот Шенг Ти, поради големата популарност на играта, на луѓето им било дозволено слободно да ја шутираат топката во слободното време.

Оваа игра им се допаднала и на Јапонците, кои ја донеле на своите острови во седмиот век. Таму, во слободното време, царските војници ја играле на големи празници пред царот и господарот.

За игра со топка говорат и грчки извори. Народот ги нарекувал Епискирос и Епиконис. Тоа беше спој на денешниот фудбал и ракометот, па има мислења дека всушност бил претходник на денешниот американски фудбал.

Играта Харпастум се играла во арените на антички Рим и била многу груб начин на натпреварување со познатите легионери. Во своите дела го споменува и римскиот филозоф Сенека.

Во Европа играта со топката се играла од 12 до 14 век на националните фестивали со благослов на сите оние кои тогаш го пропишувале начинот на живот. Тоа беше време кога многу работи беа забранети, за среќа, играта со топка не беше. Меѓутоа, во 1349 година, во Англија, со одлука на кралот Едвард III, играта со топка била забранета, а слична забрана била донесена дваесет години подоцна од францускиот крал Чарлс V. Тој им ја забранил на своите поданици  „топкаат“ бидејќи, според неговото мислење, оваа игра толку многу ги окупираше луѓето што таа ги одвлекуваше од корисни работи.

Во Фиренца, колевката на ренесансата, од 14. до 16. век се играше еден вид фудбал наречен Фирентинско Калчо. Започна како игра на отворен простор, но набрзо се пресели во оградени дворови со трибини за гледачи. Фудбалот на Апенините се уште го нарекуваат „калчо“.

Од Северна Америка имаме запис од 1634 година и во него пишува дека Индијанците од Масачусетс ја шутнале топката боси по огромните прерии и дека таквите игри траеле од изгрејсонце до зајдисонце.

Почетокот на 19 век во Англија се карактеризира со индивидуални спортови, мечување, гимнастика итн. Потоа во училиштето за рагби во 1823 година, ученикот Вилијем Веб Елис ја зграпчи топката со рацете и истрча кон спротивниот крај на теренот. Неговите пријатели го замолиле да им ја врати топката, што тој и го направил, но со нога. Тоа беше прецизен удар, кој ги воодушеви сите, па побараа од него да го повтори. Повтореното шутирање на одредено место ги возбудило учениците, така што и тие почнале да ја шутираат топката со нозете. Првите постови беа разбои на спортскиот терен, а потоа се си отиде само по себе.

Во почетокот, само училишните тимови ја шутнаа топката, а во 1855 година беше основан првиот фудбалски клуб во светот, Шефилд. Две години подоцна е основан Халам, а во 1859 година Блекхит. На 8 септември 1863 година биле договорени општите правила на фудбалската игра, а потоа фудбалот бил одвоен од рагбито. Откако беа воспоставени правилата на игра, студентите на Кембриџ, Оксфорд, Рагби, Хароу се повеќе ја шутнаа топката. На иницијатива на играчите на Кембриџ, на 1 декември 1863 година во Лондон официјално е основана фудбалска организација, која е првата фудбалска асоцијација во светот.

По воведувањето на прецизен организациски ред и правила на игра се основаа нови клубови Форест Барнс, Кристал Палас кој денес се натпреварува во Чемпионшип (втора лига) и Килбурн. Сите играле фудбал на островот, па набрзо биле основани здруженијата на Шкотска, Ирска и Велс, а во 1872 година бил одржан првиот меѓународен натпревар меѓу Англија и Шкотска. Тринаесет години подоцна, професионализмот бил препознаен во Англија, а во 1888 година била основана првата професионална лига со 12 клубови врз основа на системот за двојни поени.

Во 1893 година, беше основано Здружението на фудбалски судии, кое воведе нови правила и ги задржа оние што го поминаа тестот во пракса. На почетокот на 20 век, топката била шутирана низ цела Европа, а на 24 мај 1904 година била формирана Меѓународната фудбалска организација ФИФА, со седиште во Цирих.

Фудбалската игра започна и на обновените Олимписки игри. На втората Олимпијада во Париз во 1900 година играле екипите на Франција и Англија, чиј тим целосно го сочинувал универзитетскиот клуб Етон Парк (0:4). На Олимпијадата во Сент Луис, четири години подоцна, се одржа натпревар помеѓу Канада и САД (4:0), а на четвртата Олимпијада во 1908 година во Лондон, фудбалот стана официјален дел од програмата на игрите. Три години подоцна, прекуокеанските земји добија членство во ФИФА: САД, Аргентина и Чиле, а во 1917 година се одржа првото јужноамериканско првенство. По Првата светска војна, ФИФА ја обнови својата активност, обидувајќи се да го создаде Светското првенство, што успеа во 1930 година, а се играше во Монтевидео, Уругвај.